Η Μινωική έπαυλη στο Νίρου Χάνι, η οποία βρίσκεται κοντά στου Κοκκίνη Χάνι, λίγο ανατολικά του Ηρακλείου, είναι ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος που προσφέρει μια συναρπαστική ματιά στον Μινωικό πολιτισμό.
Ανακαλύφθηκε το 1918 από τον αρχαιολόγο Στέφανο Ξανθουδίδη και χρονολογείται περίπου στον 16ο αιώνα π.Χ. Πιστεύεται ότι εξυπηρετούσε τόσο οικιστικούς όσο και τελετουργικούς σκοπούς. Αν και δεν έχει το μέγεθος των ανακτόρων της Κνωσού ή της Φαιστού, το Νίρου Χάνι ξεχωρίζει για τη διατηρημένη διαρρύθμιση και τα θρησκευτικά του ευρήματα.
Ο χώρος περιλαμβάνει ένα μεγάλο διώροφο κτίσμα με περίπου 40 δωμάτια και δύο κεντρικές αυλές, μία από τις οποίες διαθέτει υπερυψωμένη εξέδρα πλαισιωμένη από τα χαρακτηριστικά Μινωικά "κέρατα καθαγιασμού". Αυτά τα στοιχεία, μαζί με την τέχνη της τοιχοποιίας με πελεκητή πέτρα (ashlar) και τα διακοσμητικά θραύσματα που βρέθηκαν, υποδηλώνουν ότι το κτίριο ανήκε πιθανώς σε υψηλόβαθμο ιερέα ή αξιωματούχο με ρόλο στη Μινωική θρησκευτική ζωή. Η παρουσία τεσσάρων μεγάλων χάλκινων διπλών πελέκων, που συνδέονται με τελετουργίες, ενισχύει αυτή την εκδοχή.
Οι ανασκαφές έφεραν επίσης στο φως πολλά ατελή θρησκευτικά αντικείμενα, κάτι που δείχνει ότι η έπαυλη ίσως λειτουργούσε και ως εργαστήριο για την κατασκευή αφιερωμάτων. Αυτό καθιστά το Νίρου Χάνι ιδιαίτερα σημαντικό για την κατανόηση των πνευματικών πρακτικών των Μινωιτών, οι οποίοι τιμούσαν θεότητες της φύσης και τελούσαν πολύπλοκες τελετές. Ο κοντινός χώρος των Αγίων Θεοδώρων, που πιστεύεται ότι ήταν παραθαλάσσιος οικισμός, υποδηλώνει ότι η έπαυλη είχε ρόλο σε ένα ευρύτερο παράκτιο σύμπλεγμα.
Αν και η έπαυλη καταστράφηκε από φωτιά τον 15ο αιώνα π.Χ., τα ερείπιά της παραμένουν επισκέψιμα μέχρι σήμερα. Σε μικρή απόσταση με το αυτοκίνητο από το Ηράκλειο, το Νίρου Χάνι προσφέρει μια ήσυχη και συγκινητική εναλλακτική λύση σε σχέση με τους πιο γνωστούς αρχαιολογικούς χώρους της Κρήτης. Οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν στα αρχαία θεμέλια και να φανταστούν τη τελετουργική ζωή που κάποτε έδινε πνοή σε αυτό το πλέον σιωπηλό μέρος.